Safra Kesesi Taşı ve Beslenme

Bizzat benimde ağrılarını fazlasıyla çektiğim ve düzenli ilacını kullandığım safra kesesi taşı ve beslenme düzeninden bahsetmek istiyorum sizlere. Ne yazık ki toplumun da ortalama yüzde 10’unda mevcuttur. Ek olarak bu oran 65 yaş üstünde yüzde 35’e kadar çıkabiliyor. 

Safra Kesesi Nedir? Ne İşe Yarar?

Safra kesesi, karaciğerin ürettiği safra sıvısını depolayıp, yemek yenmesiyle kasılarak içindeki safrayı bağırsağa boşaltır. Ondan sonra yağlar küçük parçalara ayrılırlar ve emilirler.

Safra Taşı Nedir? Neden ve Nasıl Oluşur?

Safra kesesindeki safrada çözünmüş olarak bulunan bilirubin safranın rengini veren madde, safra tuzları, lesitin ve kolesterol çökelti oluşturur. Sonuç olarak bu oluşan çözelti katılaşarak safra kesesi taşını oluşturur.

 Taş Oluşumu İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

• İleri yaş
• Cinsiyet ( Safra kesesi taşı kadınlarda 2-3 kat daha yaygın görülür.) 
• Ailesel yatkınlık
• Obezite
• Hormonlar (Başka bir deyişle yapılan çalışmalar gebelik, doğum kontrol hapları ve menopoz döneminde hormon yerine koyma tedavilerinin safra taşı oluşumunu hızlandırdığı göstermiştir.)
• Yüksek kalorili diyetler
• Eş zamanlı görülen bazı hastalıklar (Mesela diyabet, chron ,siroz, hemolitik anemi)

Görülebilecekler Belirtiler Nelerdir?

• Bulantı
• Kusma
• Midede şişkinlik hissi
• Hazımsızlık
• Karnın sağ üst köşesinden sırta vuran ağrılar (Başka bir deyişle kolik tarzda ağrı) (Her şeyden önce yağlı bir yemekten sonra safra kesesinin kendini boşaltmak için kasılmasına rağmen taşın çıkış kanalını tıkaması ile bu ağrı gerçekleşir. Bu nedenle kese boşalamayıp içindeki basıncın artar. Sonuç olarak ağrı süresi genellikle yarım ila 6 saat süreyle devam eder. Ancak genellikle aniden başlar, hızlı bir şekilde daha yoğun hale gelir. Ağrı yemeklerden sonra, özellikle de yüksek yağlı bir öğünde ortaya çıkar.)

Safra Kesesi Taşından Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

• Her şeyden önce yüksek kolesterol, protein ve tuz içerikli beslenme düzeni uygulanmamalıdır.
• Zeytinyağı ağırlıklı beslenmelidir.
• Düzenli egzersiz yapılmalıdır.
• Yiyecekler yavaş yenilip ve iyi çiğnenmelidir.
• Yiyecekler ve içecekler çok sıcak veya çok soğuk olmamalıdır.
• Az ve sık yemek yenmelidir. (Düzenli 3 öğün yemekle safra kesesinin boşalması sağlanmalıdır.)
• Maden suyu ve sodanın fazla tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Gazlı içeceklerin tüketimi azaltılmalıdır.
• Sucuk sosis ve salam gibi şarküteri ürünlerinden uzak durulmalıdır.
• Her hastalıkta olduğu gibi bunda da içeriği bilinmeyen paketli gıdalardan kaçınılmalıdır.
• Günlük tüketilmesi gereken miktarda sıvı tüketimi olmalı.
• Kabuklu bakliyat grubu besinler sınırlandırılmalıdır.
• Sigaradan uzak durulmalıdır. Benzer şekilde alkolden de uzak durulmalıdır.
• Uzun süre ve sık sık sakız kullanılmamalı.
• Çiğ yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• Yemekler kavurma kızartma olmamalı.
• Demli çay ve fazlaca kahveden kaçınılmalıdır.
• Et suyu ve et suyu ile pişmiş her türlü yemek ve çorbalardan sakınılmalıdır.
• Ek olarak yapılan araştırmalarda haftada 100 gram fındık veya fıstık tüketenlerde, günlük birkaç fincan kahve ve C vitamini takviyesi alanlarda safra kesesi taşı gelişme olasılığının azaldığı gösterilmiştir.

Varlığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Safra kesesi taşlarından korunmak için uygulanacaklara ek olarak hastalık varlığında dikkat edilmesi gereken şeylerde vardır.

• Yemeklerde fazlaca baharat kullanılmamalı.
• Çok yağlı börek, çörek, hamur işi ve hamur tatlılarını tüketilmemeli.
• Bir günde yemeklerle beraber 3 tatlı kaşığından fazla yağ alınmamalı.
• Alkollü içecek tüketilmemeli.
• Süt, yoğurt ve peynir light veya yarım yağlı tüketilmelidir.
• Yemeklerde hayvansal kaynaklı katı yağlar yerine, bitkisel kaynaklı sıvı yağlar tercih edilmelidir.
• Yağlı kırmızı etler yerine yağsız ya da az yağlı beyaz et tercih edilmelidir. Benzer şekilde çok az yağlı kırmızı et tüketilmelidir.
• Yemek aralarında bol miktarda sıvı tüketilmelidir.
• Konserveler ve içeriği bilinmeyen hazır gıdalar sınırlandırılmalıdır.
• Elma sirkesi ağrı kesici etkiye sahiptir. Günde 1 tatlı kaşığını geçmeyecek şekilde tüketilebilir.
• Yumurta ve yumurta içeren besinleri tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Kuruyemişler ve yağlı tohumların tüketimi azaltılmalıdır.
• Yağlı gıdalardan uzak durulmalıdır. (Kaymak, krema, çikolata, pasta, kek, helva, lokum, tahin)
• Sakatatlardan uzak durulmalıdır. ( Başka bir değişle karaciğer, beyin, böbrek, dalak, dil, yürek, işkembe)
• Gaz yapıcı besinlerden uzak durulmalıdır. (Benzer şekilde kuru baklagiller, barbunya, nohut, kuru fasulye, kereviz, karnabahar, lahana)
• Soğan, sarımsak, salça sınırlandırılmalıdır.

Stj. Diyetisyen İlengiz Şahin