ANOREKSİA NERVOZA VE BULİMİA NERVOZA’NIN BENZER VE FARKLI YÖNLERİ
Anoreksia Nervoza Nedir?
Yoğun kilo alma korkusu, çarpık kilo algısı ve vücut ağırlığında anormal seviyede düşüklük ile karakterize edilmiş olan beslenme (yeme) bozukluğuna verilen addır. İştahsızlık ve anoreksi isimleriyle de tanınır. Bu yeme bozukluğuna sahip bireyler vücut şekillerini ve kilolarını kontrol etmek için hayatlarında büyük ölçüde değişiklikler yapma eğilimindedirler. Kişiler kilo vermeye devam etmek ve kilo almanın önüne geçmek için, çoğunlukla yediklerine ciddi miktarda kısıtlamalar getirirler. Müshil, diyet hapları, kusma, diüretikler ya da lavman gibi araçları kötüye kullanarak yemek yedikten sonra vücudun ihtiyacı olan kalori alımını kontrol etmeye çalışabilirler. Egzersizlerini aşırı düzeyde yapıp kilo vermeyi deneyebilirler. Ne kadar uğraşsalar da anoreksiya nervoza mağduru kişiler için verdikleri kilo sayısı yeterli gelmez ve kilo almaya dair korkuları devamlılık gösterir. Anoreksiya nervoza belirtileri; kilo ve vücut şekliyle takıntılı şekilde meşgul olmak, beden algısında çarpıklık, menstruel dönemlerin kaybolması (adet görememe), kilo almaktan aşırı derecede korkmak, genetik faktörler, kişilik özellikleri (etrafından kabul görme isteği, mülemmel görünüme sahip olma arzusu, yeme veya kilo ile ilgili sorunlar yaşayan anneye sahip olmak vb.), popüler kültürde zayıflığa yapılan vurgu ( 1993 yılından beri anoreksiya nervoza, bulimia nervozadan daha fazla artış gösterdiği araştırmalarla gösterilmektedir.)
Bulimia Nervoza Nedir?
Kısaca bulimia olarakta adlandırılan bulimia nervoza, potansiyeli bakımından ciddi düzeyde hayati riskleri ortaya çıkarabilecek bir yeme bozukluğudur. Bu hastalığa sahip bireyler çoğunlukla aşırı miktarda, kendilerini durduramadan, kontrollerini kaybederek ve gizli bir şekilde yeme eylemi gerçekleştirirler. Bu atakların peşinden alınan kalorileri sağlıksız bir biçimde vermeye çalışırlar. Kilo alımını önlemek ve alınan fazla kalorilerden kurtulmak için çeşitli yöntemler kullanabilirler. Örnek vermek gerekirse kilo kaybı takviyelerinden, idrar açıcılardan, laksatiflerden, lavmanlardan faydalanıp bunları kötüye kullanabilirler ya da düzenli bir şekilde kusma yöntemini seçebilirler. Alternatif olarak bunlardan bağımsız bir şekilde kilo alımının önlenebileceğine yönelik düşünülen yollar sıkı diyet veya aşırı egzersiz, oruç gibi eylemlerdir. Bulimia nervozanın belirtileri; zorbalığa uğrama, istismar mağduru olma, genetik, zihinsel sağlık sorunları, travmatik ve stresli yaşantılar, kültürel faktörler, hormonlar, çocuklukta aşırı kaygı ve obezite, rekabet gerektiren sporlar, kendine güvensizlik.
Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza tedavisi farklı yöntemlerle yapılan yeme bozukluklarıdır. Aneroksiya nevroza zayıf olmak için çeşitli yöntemler deneme, yemek yememe, kilo almaktan korkma belirtileri ile ortaya çıkarken, bulimia nevroza atak esnasında yemek işlemini çok hızlı yapma, aşırı yeme, kilo almamak için yediği besinleri kusma veya çeşitli yollar denenmesi şeklinde görülmektedir. Bu hastalıklar ve diğer hastalıklar arasında bazen tanı ayrımı yapmak zorlaşabilmektedir. Hasta bireyler içinde bulunduğu durumları inkar eder ve tanıların ayırıcı noktalarını fark etmek zorlaşır. Kilo kaybının başka bir hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığına emin olup o şekilde tanı konulmalıdır. Bulimia ve anoreksiya nervoza arasındaki farklar; birinde yemek yeme ihtiyacı tamamen bırakılırken diğerinde gizli ve hızlı yemek yeme ve ardından bu yediklerini kusma gerçekleştirilir. Lakin iki hastalığın da ortak noktası yeme bozukluğu olması, tedavilerini de benzer kılmaktadır. Laboratuvar sonuçlarına göre iki yeme bozukluğunun farklı neticesi olduğu yönündedir. Bulimia nervoza belirtilerinin %30-50’si anoreksiya nervoza hastalarında görülürken, anoreksiya nervoza hastalığını yaşayan bireylerde açlıktan kaynaklı ciddi sorunlar görülür ve bu belirtiler bulimia nervozada görülmemektedir. Tedavi yolları incelendiğinde öncelik olarak risk tanınması, hastalığın psikolojik ve fiziksel yönlerinin belirlenmesi ve tedavi ilerleyişi belirlenmelidir. Öncelikli olarak tedavinin amacı hastanın vücut ağırlığının normal seviyeye gelmesidir. Psikolojik ve fizyolojik tedavilerin bir arada yürütülmesi sağlanır. İlaç desteği, açlıktan kaynaklanan fiziksel sorunları gidermeye yönelik olup, kilo ve yiyecek alımını arttıracak ilaçlar kullanılır. Karşılaşılacak fiziksel komplikasyonlara dair gerekli önlemler alınmalıdır. Tedaviyi alanda uzman doktorlar yönetir. Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza hastalarının ilaç tedavileri farklı olsa da iki hastalıkta da psikolojik destekle hasta bireyin zayıflama takıntasına dair saplantıları bırakması ve özsaygının yeniden kazanılmasının sağlanması amaçlanır.
Yapılan araştırmalardan birinde Türkiye’deki yeme bozukluğunun ergenlerdeki yaygınlığı gözetildiğinde ortaya çıkan tablo, tıkanırcasına yeme bozukluğunun (binge eating) %0.99 olduğu tespit edilmiştir. Bahsedilen bu oranın anoreksia nervozadan %0.034 ve bulimia nervozadan %0.79 daha fazla olduğu yönündedir. Tıkanırcasına yeme bozukluğuna bulimia nervozada olduğu gibi yineleyen uygunsuz telafi edici eylemler eşlik etmez ve tıkanırcasına yeme bozukluğu sadece bulimia nervoza ve anoreksia nervozanın durumu sırasında gözlemlenmez.